We weten het heel goed en ondervinden bijna dagelijks de effecten: wat er in de onderstroom gebeurt is doorslaggevend voor het al dan niet slagen van verandering.

Wat volgt is vaak een onmachtig gevoel. Hoe maak ik dit zichtbaar? Hoe kom ik in contact? Kan ik er meer grip op krijgen?

Ofwel: hoe kan ik verder komen dan wat vaker rondhangen bij de koffieautomaat en een dagje meedraaien bij de balie? 

Wij bij wenders hebben van dit vraagstuk ons vak gemaakt. Barbara gaf hierover een interview aan Marjan Engelen, speciaal voor communicatieadviseurs in hun vakblad ‘C01′ uitgegeven door Logeion, de beroepsvereniging. Van der Steen: “Als er gedoe is kun je beweging proberen te brengen in het proces, daar kun je kundig in worden en zo je gevoel van onmacht ombuigen naar plezier in je werk. Aandacht is hierbij het sleutelwoord.” Van der Steen, Goedhart en hun collega’s zijn inmiddels vele jaren actief op dit gebied als adviseurs, ze schreven er een boek over en ontwikkelden een opleiding, waarin je leert complexiteit te ontrafelen en betekenis te geven aan de onderstroom. 

Wat moet je kunnen?

Van der Steen: “Werken met de onderstroom wordt pas complex als je het wil overzien en in een model gieten. Het is een oefening naar een open houding waarin je de reflex vermijdt om de bewegingen te beheersen en regisseren. Dit is vaak lastig. Daarvoor in de plaats kun je oefenen in een houding van een open,  grenzeloze nieuwsgierigheid en fascinatie. Ten eerste voor de vraag ‘wat is hier aan de hand?’ en bovenal met een dosis humor en plezier in de speelruimte die er altijd is, bijvoorbeeld om de bestaande kaders te ontregelen. Het is echt de moeite waard, want in de onderstroom zitten ook de kiemen voor verandering. Alleen weet je niet vooraf welke kiem mooie bloemen en welke onkruid teweegbrengt. Ook dat moet je leren verdragen.”

‘De sleutel in dit alles is aandacht. Aandacht is een spier die je kunt trainen is onze stelling. Door de inhoud heen ga je luisteren naar wat er nog meer ‘gezegd’ wordt’

Via deze link vind je het hele artikel met daarin de handreikingen >>20240123_C01_magazine_HANDREIKING

Leiderschap & Reflectie

Ondertussen zit ik, Barbara, in mijn vierde jaar van mijn promotieonderzoek aan de Universiteit voor Humanistiek en Vrije Universiteit Amsterdam. Ik onderzoek de belevingswereld van bestuurders en leidinggevenden in de zorg, onderwijs en andere publieke organisaties in de huidige beweeglijke en ambigue tijd.

Complexiteit, onzekerheid en onvoorspelbaarheid
Ik sprak met tientallen leidinggevenden, individueel en in groepen. Met hen sprak ik over complexiteit, onzekerheid en onvoorspelbaarheid en hoe zij daarin navigeren. We verkenden de rol van reflectie en de momenten van zingeving te midden van de steeds krachtigere waan van de dag.

De roep om leiderschap in onzekere tijden, een oude reflex?
M&O wijdde er een speciale editie aan met het thema ‘Leiderschap in Onzekere tijden’. Ook in dit nummer herkennen zij de roep om leiderschap, juist in onzekere tijden. En ook zij zoeken naar een schets van de status quo, zonder te willen vervallen in de oude reflex om te gaan grijpen naar ideologieën of de vaste wensbeelden van de ‘sterke leider’ of de ‘charismatische inspirator’.

Speciaal voor dit M&O-nummer bewerkte ik met professor Joke van Saane en professor Gerda Van Dijk de literatuurstudie van ons onderzoek. Hierin delen we de uiteenlopende benaderingen op bezinning en reflectie.

Reflectie en/of resonantie?
De komende maanden verdiepen we ons onderzoek verder in een filosofische tweedaagse met o.a. Hartmut Rosa over #resonantie en met kunst (voorbij de ratio) op basis van ‘art-based-research’.

Want wat blijkt, reflectie vervalt in de praktijk regelmatig in een sociaal wenselijke en rituele dans. Of als gespreksstopper, zoals Mark Rutte vaak inzette op benarde momenten “Daar moeten we nodig op reflecteren”. Wij zoeken verder naar nabijere bronnen voor zingeving en betekenis; juist in deze tijden waarin de nadruk steeds meer ligt op oude economische waarden en efficiency.

Ongemak en ‘uncontrollability’; zuurstof voor de mens?
Ook bundelen we onze krachten met het interessante onderzoek van Ellemiek Etman over ‘ongemak in de boardroom’, in samenwerking met Patrick Nullensvan Universiteit voor Humanistiek en Robert Jan Blomme van Nyenrode Business Universiteit. Het omarmen van ongemak opent poorten naar een toekomst die we nu nog niet zien. Dat gaat samen met complexiteit en onzekerheid en daarmee raken onze onderzoeken elkaar.

Onder redactie van Marjo Dubbeldam Ph.D. CMC, Paul van Geest en Marloes van der Werf.

Met dank aan: Aart Goedhart, Marrit Woudwijk, Martijn van Ooijen, Femke Rood, Anna Stutje, Erik Boers en Frank Hulsbos.

Artikel downlaoden: Artikel 1 NL- Leiderschap & reflectie MO_04-05_2023_pp_33-44-1

Mijn naam is Dirk Jan Jonker en sinds afgelopen zomer heb ik mij aangesloten bij Wenders als partner.

Dat is niet zomaar gebeurd. Aart, Barbara en ik werken al een behoorlijk aantal jaren samen in verschillende opleidings-, en begeleidingstrajecten. In deze samenwerkingen -die zeer plezierig zijn verlopen – ontdekte we dat we elkaar aanvullen, dat we dezelfde kijk op vraagstukken hebben en dat het partnerschap er eigenlijk al was nog voordat we daar het gesprek over voerde. Afgelopen zomer hebben we dat partnerschap formeel vormgegeven.

Ik heb een management achtergrond in profit en non-profit organisaties.

Daarnaast ben ik professioneel gevormd op het gebied van organisatieontwikkeling en veranderprocessen, en docent op deze terreinen in verschillende leergangen. Vanuit deze achtergrond bestaat mijn dagelijks werk uit interim management rollen in diverse soorten organisaties. Mij opdrachten hebben vaak te maken met  organisatieontwikkeling, het verder brengen van academies of afdelingen leren en ontwikkelen en het vormgeven en begeleiden van verandering in organisaties. De laatste jaren ben ik als interim manager ook steeds vaker berokken bij het verder brengen van complexe samenwerkingen of projecten in organisaties. Meestal op het snijvlak tussen lijn en staf organisatie.

Met mijn komst bij Wenders, heeft Wenders ook een nieuw aanbod. Bijna vanzelfsprekend is dat; Wenders Interim management.

Wenders Interim management

Interim-management van Wenders past bij organisaties die op zoek zijn naar duurzame en effectieve verandering. Ze hebben ervaren dat het werken volgens een plan van aanpak met daarna een uitrol zo zijn beperkingen heeft. Hun organisatie is geen machine waarin procesoptimalisatie en efficiëntie het grootste goed zijn, en waar menselijk gedrag zoveel als mogelijk beheersbaar moet worden gemaakt. Integendeel. Ze zijn op zoek naar een alternatieve benadering van verandering en ontwikkeling. Wenders interim-management werkt vanuit een fundamenteel ander vertrekpunt; “Wat is er hier en nu nodig om voortgang en beweging te creëren?’ Omdat juist in wat er nu gebeurt veel aanknopingspunten te vinden zijn voor verandering en beweging.

Nieuwsgierigheid en een onderzoekende houding vormen de basis van het werk. De  aandacht richt zich op waar het vast zit; juist die plekken waar processen stroef verlopen en waar verandering nodig is. Vaak werken in een groot veld van, soms botsende, belangen. In een complex web van onderlinge werkrelaties met goede en soms minder goede intenties. In een sociaal systeem met enkele expliciete maar veel meer impliciete onderlinge verhoudingen. Die ook nog eens voortdurend veranderen. In zo’n beweeglijke omgeving past geen quick fix, methode of tool. Hier past aandacht. Aandacht voor routines en patronen. Voor wat niet meteen zichtbaar of uitgesproken is. En vooral aandacht voor mensen en teams die verder willen maar niet weten hoe.

Het resultaat van het werk van de Interim managers van Wenders is voortgang, een beweging in de ‘goede’ richting, een stap naar voren. Voortgang die energie losmaakt om weer een volgende stap te zetten als individu, team of organisatie(onderdeel). En met een duurzaam resultaat.